Muziek

Luisteropdracht

Deze luisteropdracht is erg geschikt voor de wat hogere jaren, zoals groep 7 en 8. In groep 5 kun je het beste geen klassiek stuk afspelen, omdat dit voor de kinderen net iets te hoog gegrepen kan zijn. De instrumenten zijn ook moeilijk te herkennen. Voor groep 5/6 raad ik een stuk aan waarin de instrumenten makkelijker te herkennen zijn (en ook minder moeilijk).

Voor de luisteropdracht heb ik een stuk gekozen van Vivaldi. Het heet "Quattro Stagioni - La Primavera". Ik heb speciaal een stuk zonder tekst gekozen, omdat dit vaak kan afleiden. Ook heb ik gekozen voor een klassiek stuk, omdat ik de kinderen niet wil laten vergeten dat er meerdere vormen van muziek zijn om te appreciëren.

Vivaldi's stuk 'Quattro Stagioni' bestaat uit vier delen: de vier seizoenen. Nu is het het leukst om dit stuk in de lente te gebruiken. Zo kun je 4 keer per jaar zo'n luisteropdracht doen. Een in de zomer, in de herfst, in de winter en in de lente!

Het stuk wordt 1 keer afgespeeld. Dit hoeft natuurlijk niet helemaal, anders zullen de leerlingen op een gegeven moment afgeleid raken en de les niet meer volgen. De eerste vraag die hierna gesteld wordt, kan zijn:

1. Heeft iemand dit stuk al eens gehoord?
2. Welk gevoel krijg je als je dit luistert?

In dit stuk zit ook herhaling. Laat de kinderen vertellen welke stukken dit zijn. Sommige stukken zijn erg zacht en andere weer hard. Dit zorgt voor contrast. Het tempo verandert ook. Zo hoor je dat er een paar snellere maten zijn.
Vraag de kinderen ook welke instrumenten er worden gebruikt in het stuk. Wat zorgt voor de vrolijke tonen, de donkere tonen, etc.

Een leuke opdracht voor de kinderen kan zijn om een tekening te maken van wat zij voelen bij dit nummer. Ook kunnen ze d.m.v. een beweging uiten wat hun gevoel is.

De meeste klassen waar ik stage heb gelopen, waren snel afgeleid. Zodra er een beweging buiten gebeurde, waren de kinderen al afgeleid. Uit 'voorzorgsmaatregelen' zou ik zorgen dat de gordijnen in het lokaal dicht zijn, zodat er niet te zien is wat er buiten gebeurd. Of de kinderen sluiten hun ogen tijdens het stuk, zodat ze geconcentreerd blijven op de muziek.

Zodra het stuk is afgelopen, zet ik de kinderen gelijk aan het werk. De kinderen maken een tekening of een verhaaltje van het gevoel dat ze bij het muziekstuk hebben. Voor inspiratie kan het muziekstuk ondertussen eventueel nog een keer worden afgespeeld. Het niveau kan per klas natuurlijk verschillen. De ene groep 5 zal een ander niveau hebben dan de andere groep 5. Dit geldt overigens voor alle jaren.

De leerlingen kunnen ook in groepjes van 3 tot 4 leerlingen worden gezet. Hierdoor kunnen ze elkaar aanmoedigen om te vertellen wat ze erbij voelen. Soms kan een stuk heel gevoelig liggen en dan is het gemakkelijker om zoiets in een kleinere groep te vertellen. Hierna kunnen zij bijvoorbeeld hun gevoelens combineren en zo een tekening te maken.

Aan het eind van de les wordt de leerlingen gevraagd of ze hun tekeningen of verhaaltjes willen inleveren, zodat deze kunnen worden opgehangen en een mooi plekje kunnen krijgen!

Grafische partituur

Wij werken met het KVB-model. Dit model bestaat uit het onderdeel 'klank', 'vorm' en 'betekenis'. Aan deze domeinen zijn vijf vormen van muziek te koppelen: zingen, muziek maken, muziek vastleggen, bewegen op muziek en luisteren naar muziek. Bij een grafische partituur gaat het over muziek maken en muziek vastleggen.

Klank

• Toonhoogte: in de partituur is te zien dat de streepjes naar beneden gaan, dit betekent dat de toon steeds lager wordt, maar verderop ook steeds hoger. De toonhoogte verandert dus constant.
• Toonduur: in principe duurt elk symbool één seconde. Aan het begin en aan het einde van de partituur kun je zien dat er twee streepjes zijn die langer zijn. Dit houdt in dat de toon ook langer moet worden aangehouden.
• Toonsterkte: de klap en stamp zijn allebei erg hard. De rest is op normaal niveau.
• Klankkleur: de klappen en stampen zijn allebei erg hard. Met de tonen kun je spelen, je kunt bijvoorbeeld zeggen dat het allemaal heel zacht moet, of juist heel hard!

Vorm

• Herhaling: er is herhaling aanwezig. Zo is te zien dat de 'hand klap' een keer wordt herhaald. Verder zit er geen herhaling in.
• Contrast: bij bepaalde symbolen gebruik je je stem, en bij andere juist je lichaam. Dit zorgt voor contrast.
• Variatie: er zit niet veel variatie in. Dit komt omdat ik niet veel symbolen heb gebruikt.

Betekenis

• Aan deze partituur zit eigenlijk geen betekenis. Het kan natuurlijk zijn dat het de kinderen wel ergens aan doet denken, wat weer een gevoel oproept! Muziek kan door iedereen anders geïnterpreteerd worden, dus zo'n betekenis of gevoel is nooit fout.

Frozen

Het OMOKVAR-model

Het OMOKVAR-model is een organisatiemodel dat wordt gebruikt voor het ontwerpen van muzikale activiteiten voor groepen kinderen:

• Ontwerp: de kinderen kennen het nummer hoogstwaarschijnlijk al. Het einddoel is dat alle leerlingen het eerste couplet en refrein kunnen (mee)zingen.

• Muzikale Opening en inleiding: het nummer wordt aangezet. Het nummer kan worden voorgezongen.

• Kern: de leerlingen zijn bezig met het leren van het refrein en het eerste couplet.

• Verwerking: het lied wordt met z'n allen gezongen.

• Afsluiting: het lied wordt met z'n allen gezongen.

• Reflectie: er wordt de leerlingen gevraagd hun duim omhoog of naar beneden te houden om aan te geven of ze het wel of niet leuk vonden.

Alles is hieronder verder uitgewerkt.

De les

De meeste kinderen kennen het lied wel: Laat het los, van de Disneyfilm Frozen. Het doel van deze les is dat de kinderen het eerste couplet en het refrein kunnen (mee)zingen. Hierbij mag natuurlijk nog gebruik gemaakt worden van de songtekst die ze krijgen uitgedeeld. Nu is het het leukst om deze opdracht in de winter te geven, het gaat tenslotte over ijskristallen en sneeuw!

Klank

• Toonhoogte: als het nummer begint, zijn de tonen nog vrij laag. Het kan moeilijk zijn voor de leerlingen om hierbij te kunnen. Het kan dus zijn het het een octaaf hoger moet worden geoefend. Het refrein daarentegen, is hoger. Dit is gemakkelijk te halen voor de leerlingen.
• Toonduur: over het algemeen zijn alle tonen kort. Als je verder kijkt naar andere coupletten, hoor je dat er langere tonen aan het eind van het couplet zitten.
• Toonsterkte: dit kan je aanpassen voor kinderen. Je kan zeggen dat het couplet heel zacht moet, en het refrein heel hard mag!
• Klankkleur: ook al gaat dit nummer niet over iets vrolijks, het nummer komt vrolijk over. Doordat het een snel, hoog nummer is wekt het iets vrolijks op.

Vorm

• Herhaling: het refrein komt natuurlijk vaker voor.
• Contrast: dit zit erin. Het couplet is steeds dezelfde melodie, maar een andere tekst.
• Variatie: er zit ook variatie in dit lied. De melodie van het stuk "Mijn kracht neemt toe en schept een zuilen rij van steen. Mijn ziel bouwt een kasteel van ijskristallen om mij heen. In elk kristal weerklinkt de echo van mijn geest. Ga nooit, nee nooit terug, 't verleden is geweest!" is nog niet eerder voorgekomen. Ook verschilt de melodie van de coupletten en het refrein.

Betekenis

• Dit nummer gaat over loslaten, niet vasthouden aan hetgeen wat pijn doet.

Aan het begin van de les wordt het nummer afgespeeld en naar verwachting zullen gelijk een aantal leerlingen het refrein meezingen.

De tekst van dit lied is over het algemeen niet al te moeilijk, dus de tekst kan worden aangeleerd d.m.v. de weggeef-methode. Dit houdt in dat ik een zin zing en dat de leerlingen de zin daarop zingen. Maar voordat we daarmee beginnen, stel je vragen aan de leerlingen als: 'Heeft iemand de film Frozen al eens gezien?' en 'Waar gaat de tekst over?'

Het lied wordt nog een keer afgespeeld. Dit kan de karaoke versie al zijn en dat ik mee zing. Nadat dit afgelopen is, wordt de leerlingen eerst het refrein aangeleerd.

Leerlingen: blauw
Juf: rood
Zo begint de juf met:
"Laat het los, laat het gaan! Het roer moet om, ja dat moet."
Waarop de kinderen zingen:
"Laat het los, laat het gaan! Sluit de deuren nu voorgoed."
"Wat men daar over mij beweert, raakt me hier niet meer..."
"En kou heeft me sowieso nooit gedeerd"
Vraag de kinderen ook wat het woord 'gedeerd' betekent.
Hierna zingt de juf de eerste twee zinnen en de kinderen de laatste twee:
"Laat het los, laat het gaan! Het roer moet om, ja dat moet. Laat het los, laat het gaan! Sluit de deuren nu voorgoed."
"Wat men daar over mij beweert, raakt me hier niet meer... En kou heeft me sowieso nooit gedeerd"
En nu zingen de leerlingen het hele refrein. Zo nodig zingt de juf nog een keer mee.

Nu wordt het couplet aangeleerd, ook d.m.v. de weggeef-methode.
"De sneeuw glanst zacht in het maanlicht vannacht, van een voetstap geen blijk."
"Dit lege verlaten land is vanaf nu mijn koninkrijk."
"Van de storm die in mij woed had tot nu toe niemand weet."
"Het werd mij teveel, hoe 'k mijn best ook deed."
"Laat niemand toe, spreek niemand aan."
"Wees gehoorzaam en ga hier niet vandaan."
"Voel niets, doe niets, dat iets verraad."
"Da's nu te laat!"
Hierna wordt het eerste deel door de juf gezongen en het tweede deel door de leerlingen"
"De sneeuw glanst zacht in het maanlicht vannacht, van een voetstap geen blijk. Dit lege verlaten land is vanaf nu mijn koninkrijk. Van de storm die in mij woed had tot nu toe niemand weet."
"Het werd mij teveel, hoe 'k mijn best ook deed. Laat niemand toe, spreek niemand aan. Wees gehoorzaam en ga hier niet vandaan. Voel niets, doe niets, dat iets verraad. Da's nu te laat!"
Nu wordt het hele couplet door de leerlingen gezongen. Zo nodig zingt de juf nog een keer mee.

Het eerste couplet en refrein zijn aangeleerd. Nu mogen de kinderen dit allebei zelf zingen! Dit kan ook een gezamenlijke afsluiting zijn: nog één keer met z'n allen. De leerlingen steken aan het eind hun duim op of niet, om te peilen of ze het een leuke activiteit vonden!

The lion sleeps tonight